domingo, 10 de agosto de 2014

#CantosIndigenas: Cancion de primavera ñähñu.


Onihualcalac nicuicani nepapan xochitlalpan, huel teellelquixtican, tetlamachtican, oncan ahuach tonameyoquiauhtimani, oncan cuicuica in nepapan tlazototome, on cuicatlaza in coyoltototl cahuantimani inin tozquitzin in quellelquixtia in tloque in nahuaque yehuan Dios, ohuaya, ohuaya.
.
 Oncan nicaqui in cuicanelhuayotl in nicuicani, tlacazo amo tlalticpac in peuh yectli yancuicatl, tlacazo ompa in ilhuicatl itic hual caquizti in conehua in tlazocoyoltototl in quimehuilia in nepapan teoquecholme zacuantototl, oncan tlacazo quiyectenehua in tloque in nahuaque, ohuaya, ohuaya.

Niyolpoxahua in nicaquia ni cuicani, acoquiza in notlalnamiquilizo quin pepetlatiquiza in ilhuicame, nelcicihuiliz ehecayotiuh in iquinalquixtia in ompa ontlatenehua in zacuanhuitzitzil in ilhuicatl itic, ohuaya, ohuaya.

Auh nohuiampa nictlachialtia in noyollo auh tlacazo nelli in amo ixquich quehua in tlazotototl, tlacazo ye oc tlapanahuia in ilhuicatl itic y yollo in tloque in nahuaque mochiuhtica, ca intlacamo teuhyotiuh in notlalnamiquiliz azo huelquinalquixtica ittazo in tlamahuizolli in ilhuicac ic papaqui in ilhuicac tlazototome ixpan in tloque nahuaque, ohuaya, ohuaya.

Quenin ah nichocaz in tlalticpac? ye nican onca nemoayá ninoztlacahuia, nicitoa aço zan ye ixquich in nican in tlalticpac ontlamian toyolia, macuele ehuatl in tloque in nahuaque, ma ompa inhuan nimitznocuicatili in ilhuicac mochanecahuan ca noyollo ehua ompa nontlachia in monahuac in motloc tipalnemohua, ohuaya, ohuaya.

Ma xicaquin nocuic in tinocniuh xochihuehuetl inic tzotzonaya ilhuicacuicatl in nicchuaya, ic niquimellelquixtia in teteucti, xochicueponi in noyollo izqui xochitl nictzetzelohuaya ic malitiuh in no cuicatzin ixpan in tloque in nahuaque, ohuaya, ohuaya.
...

Yo, el cantante, he entrado en muchos jardines de flores, lugares de placer, manchones favorecidos, donde el rocío muestra hacia fuera su brillante superficie, donde cantan varios pájaros preciosos, donde las aves coyol dejan caer su canción, y extendiendo mucho en todo, sus voces se regocijaron a la causa de todo, Él que es Dios, ohuaya! ohuaya!

Es allí que el cantante escuchó la misma esencia de la canción; ciertamente no en la tierra tiene verdadera poesía de su nacimiento; ciertamente está dentro de los cielos que uno escucha la hermosa coyol levantar su voz, donde las diversas aves Quechol y zacuan hablan juntos, ahi ciertamente alaban  a la causa de todo, ohuaya! ohuaya!

Yo, el cantante, el trabajo mi espíritu con lo que he oído, aquello que puede levantar mi memoria, lo que puede salir a los cielos brillantes, que mis suspiros pueden ser asumidos por el viento y se permitirá la entrada donde el zumbido del pájaro amarillo canta sus alabanzas en los cielos, ohuaya! ohuaya!

Y como en mis pensamientos, miro alrededor, realmente no hay tal dulce pájaro que levanta su voz, realmente las cosas hechas por los cielos por la causa de todos superan a todos los demás, y menos que mi memoria tiende a las cosas divinas, apenas será posible penetrar en estos y presenciar las vistas maravillosas en el cielo, donde se regocijan los pájaros dulces celestiales ante la faz de la Causa de Todos.

¿Cuánto, por desgracia, he de llorar en la tierra? Verdaderamente he vivido aquí en vana ilusión; Yo digo que todo lo que está aquí en la tierra debe terminar con nuestras vidas. Permíteme cantar para ti, la causa de todo, hay en el cielo, un habitante en tu mansión, no puede mi alma levantar su voz y ser visto contigo y cerca de ti, y tú por quien vivimos, ohuaya! ohuaya!

Lista para mi canción, tú mi amigo, y al tambor florido que marcaba el ritmo a la canción celestial que cantaba, que puede ser que alegran los nobles, llueven ante ellos los pensamientos floridos de mi corazón como si fueran flores , que mi noble canción podría crecer en gloria ante el rostro de la Causa de Todos, ohuaya! ohuaya!

#CantosIndigenas: Cancion triste ñähñu.

...
In titloque in tinahuaque nimitzontlaocolnonotzaya, nelcicihuiliz mixpantzinco noconiyahuaya, ninentlamati in tlalticpac ye nican nitlatematia, ninotolinia, in ayc onotechacic in pactli, in necuiltonolli ye nican; tlezannen naicoyc amo y mochiuhyan, tlacazo atle nican xotlacueponi in nentlamachtillia, tlacazo zan ihuian in motloc in monahuac; Macuelehuatl ma xicmonequilti ma monahuactzinco oc ehuiti in noyolia, ninixayohuatzaz in motloc monahuac tipalnemohuani.

Quemachamiqueo in motimalotinemi co y in tlalticpac in ayac contenmatio in atlamachilizneque o tlacazo can moztla cahuia on in ămitztenmati in titloque in tinahuaque inic momatio ca mochipa tlalticpac, nemizqueo ninotlamatli motlaliao niquimittao, tlacazo mixitl tlapatl oquiqueo ic nihualnelaquahua in ninotolinia o tlacazo ompa in ximohuayan neittotiuh o, cazo tiquenamiqueo quiniquac ye pachihuiz ye teyolloa.

Ma cayac quen quichihuaya in iyollo in tlalticpac ye nican in titlaocaxtinemi in tichocatinemia, ca zacuel achic ontlaniizoo, tlacazo zan tontlatocatihuio in yuho otlatocatque tepilhuan, ma ic ximixcuiti in tinocniuh in atonahuia in atihuelamati in tlalticpac o; ma oc ye ximăpana in tlaocolxochitl, choquizxochitl, xoyocatimalo o xochielcicihuiliztlio in ihuicpa toconiyahuazon in tloque in nahuaque.

Ica ye ninapanao tlaocolxochicozcatlon, nomac ommanian elcicihuilizchimàlxochitlon, nic ehuaya in tlaocolcuicatloo, nicchalchiuhcocahuicomana yectli yancuicatl, nic ahuachxochilacatzoa, yn o chalchiuhuehueuhilhuitl, itech nictlaxilotia in nocuicatzin in nicuicani ye niquincuilia in ilhuicac chanequeo zacuantototl, quetzaltzinitzcantototl teoquechol inon tlătoa quechol in qui cecemeltia in tloque.
...

Para ti, la causa de todo, a ti clamé en la tristeza, mis suspiros se levantaron delante de tu rostro; Afligido estoy aquí en la tierra, yo sufro, estoy horrible, nunca ha sido mucha mi alegría, ni mi buena fortuna; mi trabajo ha sido en vano, desde luego, nada aquí disminuye sufrimiento de uno; realmente estoy solo contigo, cerca de ti; puede que sea tu voluntad que mi alma se levantará para ti, pues derramaré mis lágrimas para ti, delante de ti, oh Dador de la Vida.

Dichosos los que caminan en tu favor aquí en la tierra, quien nunca abandono a ofrecer alabanza, ni dejando para mañana, te olvido, tu causa de todos, para que seas conocido en toda la tierra; Yo que vivirá, veo que están establecidos, lo cierto es que han bebido al olvido mientras estoy triste, sin duda voy a ir a ver la tierra de los muertos, sin duda nos encontraremos donde todas las almas están contentas.

Nunca hubo angustió profundamente en la tierra que hizo un llamamiento a ti, que lloraba a ti, sólo por un instante se echaron abajo, realmente has causado a gobernar como gobernaban antes: Tome como ejemplo en la tierra, oh amigo, el fiebre asolado por paciente; vestir a ti mismo en las flores de la tristeza, en las flores de llanto, dar alabanzas en flores de suspiros que te pueden llevar hacia la causa de todo.
 
Yo me arreglo con las joyas de flores más tristes; en mis manos son las flores que lloran la guerra; Levanto mi voz en canciones tristes; Ofrezco una canción nueva y digna, que es precioso y melodiosa; Tejo canciones frescas como el rocío de las flores; en mi tambor adornado con piedras preciosas y plumas. Yo, el cantante, guardo tiempo para mi canción, como lo tomo de los habitantes de los cielos, el pájaro zacuan, la hermosa tzinitzcan, la Quechol divina, esas aves melodiosas que dan alegría a la causa de todo.